شعاع هر پیامی وابسته به شعاع هستی انشاءكنندهٴ آن پیام است. اگر مبدأ پیام در محدوده ای خاصْ حضور وجودی داشت، قلمرو پیام او هم به همان جا محدود خواهد بود و اگر مصدر پیام، منطقه ای وسیع را در حیطهٴ هستی خویش داشت، شعاع پیام او نیز به همان اندازه وسیع خواهد بود.
ما اگر حسین بن علی (علیه السلام) را به انسان كامل و خلیفهٴ خدا در زمین بشناسیم، منطقهٴ نفوذ پیام او محدود نیست، بلكه تا آن جا كه شعاع انسانیت هست، پیام حسینی نیز هست؛ خواه در پهنهٴ زمین، خواه در گسترهٴ زمان.
یعنی در طول تاریخ، هر جا انسانی حضور و ظهور دارد، مخاطب كربلای حسینی است. البته هر گروهی كه نیاز فكری و اجتماعی خود را در فرایند عاشورا می یابد، شاید چنین بیندیشد كه تنها گروه آنان است كه مخاطب اصلی كربلایند؛ لیكن بهره وری هر گروه، مستلزم انحصار پیام كربلا به آن نیست.
قلمرو پیام نهضت حسینی محدود نیست؛ بلكه مخاطب اصیل آن، انسان است و مؤید آن، سخن وجود مبارك رسول اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) است كه «حسین منّى و أنا من حسین»[1]؛ «حسین (علیه السلام) از من است و من از او هستم». درست است كه حسین بن علی (علیه السلام) نوهٴ پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) است، ولی آن حضرت نوه های دیگری هم داشته اند كه دربارهٴ آن ها چنین تعبیری نفرمودند. بنابراین، سخن رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) به این معناست كه كیان دین و نبوّت و رسالت من با قیام حسین (علیه السلام) زنده است. از این رو، پیام نهضت حسینی تا شعاع رسالت و نبوّت رسول اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) نفوذ دارد.
بهترین سند برای ارزیابی منطقهٴ رسالت رسول اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) قرآن كریم است. بر پایهٴ قرآن، وجود پربركت رسول اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) برای همهٴ مردم و جوامع بشری (جهانیان) منشأ رحمت است؛ ﴿و ما أرسلناك إلّا رحمة للعالمین﴾[2] و ﴿و ما أرسلناك إلّا كافّة للنّاس﴾[3]. اگر خداوند پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) را به نام رحمت عوالم ارسال كرده است و اگر همین پیغمبر (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایدكه من از حسین (علیه السلام) هستم، با این شكل منطقی قلمرو پیام كربلا روشن می شود.
زیرا خدا دربارهٴ پیغمبر(صلی الله علیه و آله و سلم) می فرماید: بركت وجود او جهانی است و ایشان نیز با چنان شعاع رحمتی فرمودند: كیان من به كربلای حسین زنده است؛ «و أنا من حسین». از این رو، پیام نهضت حسینی نیز جهانی است. معنای جهانی بودن یك مكتب، حفظ دو اصل جامع و كلی است: یكی همگانی بودن به لحاظ افراد و دیگری همیشگی بودن به لحاظ ازمان.
بنابراین، پیام نهضت عاشورا برای شیعیان سودمند است؛ چون آنان امّت امام حسین (علیه السلام) هستند. نیز برای قاطبهٴ مسلمانان جهان مفید است؛ زیرا همگی زیر ولایت اویند؛ گرچه برخی به ولایت وی معتقد نیستند. همچنین برای همهٴ موحّدان و اهل كتاب عالم سودمند است؛ چون او پیام توحیدی دارد و همهٴ موحّدان مورد عنایت توحیدی آن حضرت (علیه السلام) هستند و سرانجام، برای همهٴ جوامع بشری نفع دارد؛ زیرا كربلا قیام انسانی را به همراه دارد. بنابراین، هیچ انسانی از پیام نهضت كربلا محروم نیست و شعاع آن همهٴ افراد بشریت را در بر می گیرد.
آیت الله العظمی جوادی آملی
کتاب شکوفایی عقل در پرتو نهضت حسینی
[1] . بحار الأنوار، ج 43، ص 261.
[2] . سورهٴ انبیاء، آیهٴ 107.
[3] . سورهٴ سبأ، آیهٴ 28.