لزوم مراقبه در ماه رجب برای حیات قلب
رسول اكرم صلی الله علیه وآله وسلم در حدیث قدسی به نقل از پروردگار فرمودند: «وجعلت هذا الشهر حبلاً بيني و بين عبادي من اعتصم به وصل اليه». [1] ماه رجب در حال گذشتن است و بنده عرض كردم كه «الترجيب بمعني التعظيم». يعني بايد شما اين ماه را -كه شهر الله است- بزرگ بشماريد. باید این ماه را محترم بشماريد .
حال، بنده قسمتی از بيانات یکی از علماي اخلاق [2] را براي شما مي خوانم و بعد يك تذكرات مهمي به شما خواهم داد كه هم براي همكاران خودم لازم است و هم براي شماها .
«وبالجملة فالازم ان يراقب قلبه حتي يكون حياً بذكر الله و الحضور بين يديه بما يرضي من مراسم العبوديّة» .[3] انسان بايد در اين ماه در مقام مراقبه باشد، تا قلبش را زنده نگه بدارد .
مقصود، حیات قلب است
مرحوم حاج ميرزا جواد آقا (ره) مي فرمايند: غرض از احياء گرفتن در اين شبها اين است كه قلب شما متوجه ذكر پروردگار باشد، قلباً متذكر باشيد. اگر قلباً در مقام مراقبه نباشيد؛ مانند اين است كه يك كسي با يك كسي صحبت مي كند؛ اما اين طرف و آن طرف را نگاه مي كند. اين خيلي بد است،آقاجان! بايد قلباً شما متوجه پروردگار باشید .
«فان المقصود من احياءِ الليالي» .[4] مقصود از شب زنده داري در اين شبها چيست؟ مقصود احياي قلب است و حيات و زندگي قلب منوط به ذكر و فكر است .
قلب غافل
«و القلب الغافل كالميت». اين كه اشخاصي براي تهجد بلند مي شوند؛ اما تمام صفحه ی دل و صفحه ی فكرشان مشغول است، اين به درد نمي خورد. اينها دورند. پروردگار اينها را در يك مرتبه ی پايين بيدار كرده است. بعد مي فرمايد : «والمشغول بغير رضي الله من المكروهات ادون من الميت» . يعني محرمات كه جاي خود دارد، اگر به مكروهات هم مشغول باشند، قلبشان غافل است .
لبیک به ندای ملک داعی در شبهای باقی مانده از رجب
آيا ما در شب مبعث -كه عمل درآن مساوي با عمل شصت سال است- توانستيم كاري بكنيم؟ آيا بنده كاري كردم؟ پروردگار عزیز «وَيَعْفُو عَنِ السَّيِّئَاتِ » [5] است .
بايد ببينيم حال كه مي خواهيم از ماه رجب خداحافظي بكنيم، ماه رجبیكه مَلَك داعي از اول شب ندا مي كند، آيا تشبّث به اين ماه پیدا كردیم یا نه؟
حال که اين ماه مي خواهد از من خداحافظي بكند، من از پروردگارم عذر خواهي بكنم. اگر در اين شبها و روزهاي گذشته عمل خيري به جا نياورده ام؛ همين امشب كه از ماه رجب مانده است، نداي ملك داعي را لبيك بگويم .
يك شب هم تخم دو زرده بكنيد! ساعت چهار بعد از نصف شب بلند شويد! ساعت چهار كه بلند شويد، مي توانيد يك ربع وضو بگيريد و نيم ساعت هم عذرخواهي بكنيد. داداش جون! يك صلوات بفرستید .
طفل جان از شير شيطان باز كن!
طفل جان از شير شيطان باز كن بعد از آنش با مَلك انباز كن
فعلاً اين طفل جان شما از شير شيطان ارتزاق مي كند و با ملائكه راه ندارد. تا تو تاريك و ملول و تيره اي …
اگر من از شير شيطان تغذي نمي كنم؛ پس چرا قلبم تاريك است؟! پس چرا قلبم تيره است؟ !
روایت سیدالشهداء علیه السلام درباره ی آثار نماز شب
امشب كه ماه رجب خداحافظي مي كند، نماز شب بخوان، داداش جون !
يك صلوات بفرستيد تا من اين روايت را برايتان بخوانم. اين روايت از ابو حمزه ثمالي است كه از اصحاب خاص اباعبدالله علیه السلام است .
نماز شب بخوان! که حضرت فرمود: با نماز شب خواندن هم صورتت نيكو مي شود، هم خُلقت نيكو مي شود، هم بوي خوب پيدا مي كني، هم رزقت زياد مي شود،هم دُيُون و قرض هاي شما ادا مي شود، هم غصه هاي شما برطرف مي شود، هم چشم شما باز مي شود و جلا پيدا مي كند. اينها همه نتيجه نماز شب خواندن است .
باز دوباره مي فرمايد : «عليكم بصلاة الليل فانها سنة نبيكم صلّي الله عليه وآله وسلّم» .[6] برشما باد به خواندن نماز شب که همانا سنت پیامبر شماست .
در روایت دیگری بیان شده است که اگر كسي دروغ بگويد، يا عملاً دروغ بگويد و یا يك مرتبه ای از مرتبه هاي دروغ را داشته باشد؛ از نماز شب محروم مي ماند. و وقتي كه محروم ماند، از رزقش محروم مي ماند .
ننه جون! نمي خواهد نماز شب بخواني!
آن وقت اين پدر و مادر جاهل مي گويند: ننه جون! نمي خواهد نماز شب بخواني! نماز واجبت را بخوان. بخواب ننه جون! نماز شب مستحب است! بخواب! نماز واجبت را بخوان! لاغر مي شوي !!!
نماز شب، درمان دردهای روحی و جسمی
اما حضرت فرمود: نماز شب، سنت پيغمبر شماست .
«مطردة الداء عن اجسادكم». بلكه، دردها را دوا مي كند. شايد برخي تصوركنند كه فقط دردهاي روحي مورد نظر ايشان است و لیکن حضرت مي فرمايد: درد را از بدنهاي شما مي برد . «مطردة الداء عن اجسادكم». حجابها را از قلب شما مي برد، شما را مقرَّب قرار مي دهد .
به بنده ی من نگاه كنيد! (آثار نماز شب)
مخصوصاً آن وقتي كه جوان براي نماز شب بلند مي شود؛ اما خوابش مي آيد و سرش به اين طرف و آن طرف مي رود، چانه اش پايين می افتد، پروردگار درهاي آسمان را باز مي كند و خطاب به ملائكه مي فرمايد : «انظروا الي عبدي» .[7] يعني به بنده ی من نگاه كنيد! خداوند عليّ اعلي افتخار مي كند كه ببینید این بنده ی من کاری را كه بر او واجب نكرده ام، چگونه بجا مي آورد !
پروردگار مي فرمايد: من سه چيز به او مرحمت مي كنم . اول اينكه موفق به توبه اش مي كنم، موفق به توبه ی نصوح و قاطع مي كنم. (اين هم جواب آن كسي كه از من پرسيد كه هر چه توبه مي كنم، باز مي شكنم) دوم اينكه گناهانش را مي آمرزم و سوم هم رزق وسيعي نصيب او مي كنم .
کسی به آن چنگ زند، به من برسد».اقبال الاعمال ج3/174
[2] – مرحوم میرزا جواد آقا ملکی تبریزی (ره)
[3] – المراقبات /79
[4] – فان المقصود من احياء الليالی احياء القلب فيها و حياة القلب انما هو بالذکر والفکر والقلب الغافل کالميت والمشغول بغير رضی الله من المکروهات أدون من الميت والمشتغل بالمحرمات فی هذه الليالی يشتد حاله من المشتغل بها فی غيرها و لعه يورث سوء الخاتمة. المراقبات /80
[5] – « و خداوند عفو از زشتی ها می کند».شوری/25
[6] – قال ابوعبدالله عليه السلام: صلاة الليل تحسن الوجه و تحسن الخلق و تطيب الريح و تدر الرزق و تقضی الدين وتذهب بالهم و تجلوالبصر عليکم بصلاة الليل فانها سنه نبيکم و مطردة الداء عن اجسادکم. الدعوات ، قطب الدين راوندی /77
[7] – و روی الشيخ عن النوفلی قال: سمعته (الامام الصادق عليه السلام) يقول: ان العبد ليقوم فی الليل فيميل به النعاس يمينا و شمالا و قد وقع ذقنه علی صدره فيامر الله تعالی ابواب السماء فتفتح ثم يقول للملائکة: انظروا الی عبدی ما يصيبه فی التقرب الی بما لم افترض عليه راجيا منی ثلاث خصال: ذنبا اغفره له او توبة اجددها له او رزقا ازيده فيه اشهدوا ملائکتی انی قد جمعتهن له. والاخبار فی ذلک کثيرة .
منتهی المطلب طبع جديد العلامة الحلی ج4/19