بسم الله الرحمن الرحیم
اول. قبل ازهمراهی با رسول: مادر بزرگ عزیز و مهربان ما بانوخدیجه (سلام خدا براو باد) زنی بزرگوار و موفق که به اِمرأةالقریش (یعنی شاهزاده خانم قریش) در کتاب انجیل به عنوان بانوی مبارکه و همدم مریم در بـهشت مـعرفی گـردیده است، در این کتاب حضرت مسیح علیه السلام در وصف رسول اکرم صلی الله علیه و آله آمده است: “نـسل او از مـبارکه می باشد که همدم مادرت مریم است.”
با اینکه حضرت خدیجه علیها السلام بانوی بانوان قریش است و آن چـنان نـفوذ اجتماعی دارد که اشراف و اعیان مکه مدیریتش را می ستودند و آوازه طهارت، عفت، سخاوت و خوش خویی این زن تا بدانجا رسید که او را “ملیکه العرب” نامیدند، و خانه مجلل و قـصر سـبزش پشتوانه برای قبایل مستقر در مکه است؛ اما نسبت به محرومان و یتیمان و سرپرستی و دستگیری از آنها چنان مشتاق وقت گذار است که لقب امّ الایتام را بر سایر القاب ترجیح میدهد.
دوم. مادر بزرگ باهوش ما در روزهای سیاه جاهلیت آن چنان تـدبیری بـه کار برد که داراییهای او اولاً از راه نادرست توسعه نیابد، ثانیاً با مدیریت و نـظارت صـحیح گردش اشتغال زا درست کرد. حضرت خدیجه علیها السلام با ایجاد مناسبات تجاری بین حجاز و دیگر مناطق جـهان بـه بـهبود روابط این سرزمین کمک کرد که این امر امنیت منطقه ای را افزایش داد، هشتاد هزار شتر در قالب کاروانهای متعدد اموال او را بـه کـانونهای مـهم اقتصای آن جهان همچون یمن، مصر، شام، طائف، عراق، بحرین، عمان، حبشه، فـلسطین و دیـگر نقاط حمل می کردند و در صادرات و واردات بین نواحی مذکور وارد می شدند. به غیر از اینها حضرت خدیجه علیها السلام در شمال و شرق آفـریقا نـمایندگی تجاری داشت و عده ای در نقاط مورد اشـاره مـشغول جابجایی کالاها بر اساس نیازهای اهالی مـبدأ و مـقصد بـودند. بر اساس گزارش مورخان حضرت خدیجه علیها السلام چـهارصد نـفر کارگزار، خدمه و ناظر ویژه در اختیار داشت که امور او را در این قلمرو عریض و طویل اداره و نـظارت مـی کردند.
مردانی بیکار و معمولاً از طبقات فـقیر و کـم درآمد که از خود سرمایه ای نداشتند؛ ولی دارای توانایی در فعالیتهای تجاری و ارتباطی بودند، در دستگاه خدیجه علیها السلام بـه کـار گرفته می شدند و در ازای توانایی خود حـقوق کـافی دریـافت می کردند و سود و زیـان مـعاملات مربوط به خود ایـشان بـود، این روند علاوه براشتغال زایی، جلوی عـادتهای زشـت درآمـدهای حـرام، غـارتگری و رباخواری را می گرفت و از ایـن رهـگذر زندگی مردم را از آلودگیهای گوناگون و سوء استفاده های مالی مصون می ساخت.
در شیوه دیگری بانوی قریش با افرادی قـراردادهایی مـنعقد مـی ساخت که از مقداری سرمایه برخوردار بودند، او با آنـان در مـال التـجاره شـریک مـی شد، سپس کارگزاران را در سود حاصله از اموال تجاری سهیم می کرد. اگر با پول او سودی به دست می آمد، هم او و هم عاملانش از آن بهره مند می گردیدند و اگـر متحمل خساراتی می شد، می کوشید جور شریکان را به تنهایی تحمل کند. رسول اکرم صلی الله علیه و آله در مـقام حق شناسی از بخشش و بزرگ منشی این بانو فرموده اند: «من کافرمایی مهربان تر و حق شناس تر و بهتر از خدیجه علیها السلام نسبت به خدمه اش ندیده ام، هرگاه من و دوستم پس از کار و تلاش و انجام مـأموریت نـزدش می رفتیم، غذای گوارایی که به اشاره او برایمان تدارک دیده شده بود، به ما می دادند. او با خدمه و زیردستان کریمانه رفتار می کرد”. (با استفاده از منابعی چون سیره ابن هشام، ج اول، صص 200- 199؛ بحار الانوار، علامه مجلسی، ج 16، ص 22؛ سفینه البحار، محدث قـمی، ج دوم، صـص 24- 23، ذیل خدج.)
سوم. بعد از همراهی با رسول: اوج داستان همراهی در لحظاتی است که آخرین فرستاده خدا بر خودش از عظمت پیامی که دریافت کرده بوده می لرزیده، و در آغوش خدیجه آرام گرفته… او اولین ایمان آورنده بـه آخـرین پیامبر بود، و در اولین نمازی که حضرت رسول اقامه فرمود، در ظهر روز جمعه همراه او بوده.
شـهید آیـت الله مطهری در سیری در سیرۀ نبوی گفته است: «در شرایطی که مسلمین و رسول اکرم صلی الله علیه و آله در نهایت سختی و تحت فشار بودند، جناب خدیجه علیها السلام ثروت خودش را در اختیار پیامبر گذاشت. اگر مال خدیجه علیها السلام نبود، فقر وتنگدستی شـاید مسلمین را از پا در می آورد، اموال خدیجه علیها السلام خدمت به این معنا [کرد] که مسلمانان گرسنه را نجات داد و آنان با پول خدیجه علیها السلام توانستند سدّ رمقی کنند”.
چهار. دهم رمضان المبارک سال دهم بعثت. خدیجه در زمرۀ چهار بانویی است که بهشت مشتاق آنهاست و نیز این بانو همسر پیامبر- در دنیا و آخرت است. (بحار الانوار، علامه مجلسی، ج 43)
یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا هَلْ أَدُلُّکمْ عَلی تِجارَةٍ تُنْجِیکمْ مِنْ عَذابٍ أَلِیمٍ * تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ تُجاهِدُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ بِأَمْوالِکمْ وَ أَنْفُسِکمْ ذلِکمْ خَیرٌ لَکمْ إِنْ کنْتُمْ تَعْلَمُونَ *یغْفِرْ لَکمْ ذُنُوبَکمْ وَ یدْخِلْکمْ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ وَ مَساکنَ طَیبَةً فِی جَنَّاتِ عَدْنٍ ذلِک الْفَوْزُ الْعَظِیمُ. 12-10 صف
ای کسانی که ایمان آورده اید! آیا شما را بر تجارتی که از عذاب دردناک(قیامت) نجاتتان دهد، راهنمایی کنم؟ به خدا و رسولش ایمان آورید و با اموال و جان هایتان در راه خدا جهاد کنید که این برای شما بهتر است، اگر بدانید.(در این صورت،) خداوند گناهان شما را می آمرزد و به باغ هایی که نهرها از زیر آنها جاری است و خانه های دل پسند در بهشت های جاودان واردتان می کند. این رستگاری بزرگی است.
*در دعای نـدبه کـه از نـاحیۀ مقدّسه امام عصر علیه السلام روایت گردیده، ازحضرت خدیجه ( سلام خدا براو باد) به عنوان «غرّا»؛ یعنی روشن و درخشنده یاد شـده اسـت. بانو خدیجه زنی بود بسیار مهربان و بیشتر اوقات لباس زرد رنگ می‌پوشید زیرا می‌دانست همسرش محمد بن عبدالله رنگ زرد را در لباس او دوست دارد. (عایشه بعد از پیغمبر نوشته کورت فریشلر انتشارات امیرکبیر ۱۳۴۳)