خداوند متعال در قرآن کریم از زبان حضرت شعیب علیه‌السلام می‌فرماید:
وَ ما تَوْفیقی إِلاَّ بِاللَّه؛
توفیقات من فقط از ناحیه پروردگار است.
براى رسیدن به خیر، توفیق لازم است. توفیق، امرى نیست که خود انسان به طور مستقیم آن را حاصل کند. توفیق، یعنى سامان‌یابی و هماهنگ شدن ابعاد و زوایایى براى رسیدن به مقصد که چه بسا خارج از دسترس و قدرت عبد است.
توفیق، روآوردن امورى است که متفاوت و دور از همدیگر هستند و باید سامان داده شوند تا با انسان، ارتباط پیدا کنند و انسان را به مقصدی که دارد نزدیک‌‌‌‌‌‌تر کنند. آن قدر این امور، زیاد هستند که تنظیم آنها خارج از قدرت ما است. آن چه که در قدرت ما است، اموری مانند نماز اول وقت، شرکت نکردن در مجالس لهو و … است. خداوند متعال این‌چنین اعمالی را از انسان انتظار دارد. خداوند متعال به انسان نفرموده است که ابعاد و زوایاى توفیقى را به نفع خود سامان بده! خداوند متعال آن‌چه که از انسان مى‌‌‌‌‌‌خواهد، سامان‌یافتن امورى است که قدرت بر انجام آنها دارد و این که اوقات خود را به اهمال و فراموشى سپری نکند.
اگر انسان آن‌چه را که خداوند از او انتظار دارد انجام دهد، بقیه امور را خود خداوند درست مى‌‌‌‌‌‌کند. وقتی انسان، نماز اول وقت و مشابه آن را انجام داد، این نماز اول وقت به صورت زنجیره‌‌‌‌‌‌وار، ارتباط با امور دیگر پیدا می‌کند و با آنها هماهنگ می‌شود.
عبد باید بخش اختیاری را از بخش غیراختیاری تمییز دهد و آن بخش اختیاری را انجام دهد. بعضی از افرادی که در این مسیرها قدم مى‌‌‌‌‌‌گذارند خلط بین مراتب می‌کنند؛ مثلا به یک روایت برخورد مى‌‌‌‌‌‌کند که مربوط به سرّ یک نبى بوده است و آن شخص می‌خواهد به آن عمل کند؛ در حالی که این عمل، مخصوص به مرتبه آن نبی بوده است.
به هر حال، خداوند متعال، حاکم بر تمام امور است. ما ضربه این را مى‌‌‌‌‌‌خوریم که آن‌چه بر عهده ما گذاشته شده است را خوب اجرا نکرده‌ایم. بعضى‌‌‌‌‌‌ها مى‌‌‌‌‌‌گویند: من ناامید هستم؛ چون موقع انعقاد نطفه، پدرم حالات خوبی نداشته است.
در جواب این افراد باید گفت: هزاران مشکل دیگر دارى که با اختیار خود آنها را ایجاد کرده‌ای؛ آنها را حل کن!